Orman, Ağaçlar, Balta ve Baltanın Sapı…
⚠️Yazıda dipnot sayılarının üzerine tıklarsanız açıklamaları okuyabilirsiniz.
Aşağıda okuyacağınız yazı hem bir Türk atasözü olduğu iddia edilen bir sözün izini sürmeyi hem de yeni bir hırsızlık türünü (sosyal medya hırsızlığı) vurgulamayı içermektedir.
Geçenlerde George K. Danns tarafından İngilizce yazılan 1982‘de yayımlanmış Domination and Power in Guyana adlı bir kitabı1Danns, G.K. (1982). Domination and Power in Guyana. New Jersey: Transaction Books kurcalarken daha ilk sayfasında bir Türk atasözüne yer verildiğini fark ettim.
Söz, kitaptaki haliyle şöyleydi: “When the axe came into the forest, the trees said: ‘The handle is one of us!‘”. Türkçe çevirisi şu: “Balta ormana geldiğinde, ağaçlar şöyle söylemiş: ‘Sapı bizden biri!‘“
Kitabın daha ilk sayfasında açılış ifadesi olarak bu Türk atasözünü2Türk atasözü olduğunu kitabın yazarı belirtmiş, açıkçası ben bu şekilde bir söz duymamıştım. okuyunca kitabın geri kalanını okumayı unuttum. Bu sözü daha önce duymamıştım ama bir yerlerden benzer bir sözü anımsayıverdim. Sağ olsun Google bana bu sözü yazınca benzerlerini de önüme atıverdi. Karşıma Prof. Dr. Özgür Demirtaş’ın tweeti ve birkaç sosyal medya paylaşımı çıktı.
Özgür Hoca, bu sözü seçmenlere, seçilenlere ve seçime işaret edecek şekilde biraz değiştirmiş.3Ormanlar küçülüyordu. Ama buna rağmen Ağaçlar Balta için oy kullanmaya devam ediyorlardı. Çünkü Balta: Ağaçları, sapım tahtadan diyerek, onlardan biri olduğuna ikna etmişti…
Sonra fark ettim ki bu güzel iğneleyici sözü kullanmayan ve de değiştirmeyen kalmamış… Ancak kimse de sözü dünyaya tanıtana (George K. Danns) atıf yapmamış, buna akademi dünyasında intihal diyorlar, yani akademik aşırma.
Sözün bazı versiyonlarını koyayım:
- The forest was shrinking but the trees kept voting for the axe, for the axe convinced the trees that because his handle was made of wood he was one of them.4https://www.goodreads.com/quotes/10759599-the-forest-was-shrinking-but-the-trees-kept-voting-for
https://www.reddit.com/r/quotes/comments/85i1q7/the_forest_was_shrinking_but_the_trees_kept/
https://twitter.com/ProfDemirtas/status/1378413003918430211
- Orman küçülüyordu ama ağaçlar balta için oy kullanmaya devam ettiler. Çünkü sapı tahtadandı ve kendilerinden sandılar.5https://1000kitap.com/gonderi/144125744
https://www.facebook.com/OtukenBirligiPartisi/photos/orman-k%C3%BC%C3%A7%C3%BCl%C3%BCyorduama-a%C4%9Fa%C3%A7lar-balta-i%C3%A7in-oy-kullanmaya-devam-ettiler-%C3%A7%C3%BCnk%C3%BC-sap%C4%B1-t/402278136842936/ - Ağaca balta vurmuşlar “neyleyim sapı bendendir” diye inlemiş.6https://www.yenisafak.com/yazarlar/ducane-cundioglu/agaca-balta-vurmular-neyleyim-sapi-bendendir-diye-inlemi-41775
- Ağaca balta vurmuşlar “sapı bedenimdendir” demiş.7https://www.ntv.com.tr/atasozleri/agaca-balta-vurmuslar-sapi-bedenimden-demis-88
https://www.milliyet.com.tr/cocuk/atasozleri/a-harfiyle-baslayan-atasozleri/agaca-balta-vurmuslar-sapi-bedenimden-demis-atasozunun-anlami-ne-demek-6366063
https://www.hurriyet.com.tr/egitim/agaca-balta-vurmuslar-sapi-bedenimden-demis-atasozunun-anlami-ve-ornek-cumle-icinde-kullanimi-tdk-41729494
- When the axe came into the woods, many of the trees said, ‘At least the handle is one of us’.8Hitchens, C. (2013). Hitch-22 A Memoir. Sydney-Melbourne-Auckland-London: Allen & Unwin, 465.
https://www.aa.com.tr/en/turkey/nasa-sends-quote-by-nobel-winning-turkish-author-proverb-into-space/2395622
https://www.reddit.com/r/NoStupidQuestions/comments/5k0e7q/what_does_the_quote_when_the_axe_came_into_the/
https://www.smh.com.au/politics/federal/hair-apparent-20100703-zuv7.html
https://digitalcommons.unomaha.edu/id-journal/vol4/iss1/
https://co.pinterest.com/pin/531565562253598660/
Anlamı aynı kapıya çıkmakla birlikte bu söz farklı formatlarda uzayıp gidiyor. Şunu da ilave etmem lazım, bu atasözün yer aldığı ulaşabildiğim en eski kaynak yukarıda belirttiğim George K. Danns‘ın kitabına ait, daha eski bir kaynağa ulaşabilirseniz lütfen beni bilgilendirin 🙂
Doğrusunu söylemek gerekirse sosyal medyadaki emek hırsızlığı öyle bir seviyeye ulaşmış ki, klasik hırsızlığı “bence” çoktan geride bırakmış. İnsanlar başkalarının sözlerini hiç çekinmeden ve zerre tereddüt etmeden kendi sözüymüş gibi (sözün sahibi belirtmeden) paylaşabiliyorlar. “Paylaşabilir miyim” deyip izin isteyenler de aynı şekilde hiçbir atıf yapmadan yani sözün sahibini belirtmeden kendi sözüymüş gibi paylaşım yapıyorlar.
Bu yazıyı okuyanlar arasında bu şekilde (atıf yapmadan) sözleri paylaşanlar varsa kusura bakmasınlar onlar da hırsız, adlarını da koydum sosyal medya hırsızı…
Bu arada güzel sözlere merakınız varsa BURAYA bakmanızı öneririm.
📅 02.08.2023
